Nichtoffener Wettbewerb | 10/2013
Platzgestaltung / Zagospodarowania Placu Xawerego Dunikowskiego
3. Preis
Architektur
Erläuterungstext
Lokalizacja placu i idea koncepcji
Plac objęty konkursem zlokalizowany jest niedaleko centrum miasta, przy jednym z głównych ciągów komunikacyjnych Alei Marszałka J. Piłsudskiego od strony północnej i graniczy z Parkiem Centralnym od strony południowej. Przez park ten przepływa rzeka Łyna dzieląca miasto na dwie części: część zachodnią z dominującą ilością jezior i bogatszą formą terenu oraz część wschodnią miasta, uboższą w zbiorniki wodne.
Tak jak miasto Olsztyn Plac Xawerego Dunikowskiego został podzielony na dwie różne części, tradycyjną z moderną oprawą. Ogólna idea zagospodarowania obszaru bazuje na połączeniu tradycji z nowoczesnością. Plac na którym znajduje się pomnik wraz z najbliższym otoczeniem (działki: 27/2 oraz 26/2) wpisany jest do rejestru zabytków Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Zmiany tutaj ograniczają się do minimum, podwyższając przez to rangę historyczną tej części opracowywanego obszaru (zwanej poniżej częścią historyczną placu). Drugą, zachodnią część obszaru łączącą w sobie współczesność oraz nawiązanie do charakteru krajobrazu Warmii i Mazur, nazwano „Mazurską wstęgą”.
Lokalizacja, otoczenie i zabytkowa forma placu wymagają przemyślanego podejścia planistycznego w zharmonizowaniu struktury tego miejsca. Poprzez nadanie spójności placu z otaczającymi go obiektami uwypukla się rangę obszaru i strategiczne położenie w skali miasta. Do tej pory plac Xawerego Dunikowskiego pęłnił funkcję parkingu miejskiego i jednocześnie miejsca historycznego, na którym zlokalizowany jest dominujący Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej. Jednym z ważniejszych celów nowego zagospodarowania placu jest spójne połączenie ważnego ciągu komunikacyjnego – Alei Marszałka J. Piłsudskiego z Parkiem Centralnym. Dąży się również do wyznaczenia nowej tożsamości placu, podwyższenia jego znaczenia w życiu miasta oraz nadanie mu rangi miejsca wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców Olsztyna. Starano się także przywrócić placu jego dawną świetność oraz podwyższyć świadomość mieszkańców o historii i znaczeniu tego miejsca.
Koncepcja placu
Przez podział placu na część historyczną (wschodnią) oraz zachodni, pieszy ciąg komunikacyjny „Mazurską wstęgę”, stworzono spójny kontrast tradycji z nowoczesnością oraz regularności z naturalnością.
W części historycznej – dominuje pomnik dzieła Xawerego Dunikowskiego stanowiący „bramę wejściową” do Parku Centralnego. Leży on po południowej stronie placu, a jego większa powierzchnia stanowi dzisiaj parking miejski. Poprzez zagospodarowanie części historycznej, zyskuje ona nową funkcję w znaczeniu miasta, czynnie integrując się w życie mieszkańców. Przewiduje się tu organizacje imprez, koncertów i wystaw publicznych, jak również jarmarków świątecznych lub produktów regionalnych. Wprowadzone tu elementy małej architektury ograniczają się do minimum i odznaczają prostą formą. Część historyczna od strony południowo-wschodniej otoczona została „ramą zieleni”. Istniejące tutaj elementy składowe placu t.j. murki i schody (wpisane do rejestru zabytków) łączące plac z ulicą E. Plater, nie zmieniają swej lokalizacji. Również od tej ulicy wytyczono wjazd „gospodarczy” na teren placu (usytuowany po prawej stronie pomnika).
Przewidywane zmiany w części historycznej placu ograniczają się do zharmonizowania nawierzchni placu poprzez zastosowanie “posadzki“ o wysokich walorach dekoracyjnych, wprowadzenia nowych elementów małej architektury, zagospodarowania i uzupełnienia zieleni. Dzięki tym zabiegom uda się podwyższyć znaczenie estetyczne tego miejsca, a jego walory historyczne nie ulegną zmianie.
W części tej zaleca się wyrównianie granitowego stopnia wyznaczającego zachodnią granicę placu, lub jego skrócenie. Dzięki temu powierzchnia placu i „Mazurskiej wstęgi” będzie na jednakowej wysokości, łatwiej dostępna dla rowerzystów i osób niepełnosprawnych. Przebieg tej granicy, w nawiązaniu do aspektu historycznego, planuje się uwidocznić na placu za pomocą innego koloru lub formy nawierzchni.
Część zachodnia placu, nazwana „Mazurską wstęgą“, leżąca od strony Galerii Usługowo-Handlowej ALFA, ma charakter odmienny, naturalny, bardziej nowoczesny. Pełni ona ważną relację przestrzenną, wyznaczając oś łączącą Aleję Marszałka Józefa Piłsudskiego z ulicą 22 stycznia oraz stanowi wejście do Parku Centralnego. Forma i przeważający charakter tej przestrzeni (urozmaicony teren, duża ilość zieleni, nowoczesne elementy wodne, siedziska wkomponowane w formy zieleni), nadają temu miejscu nową, oryginalną tożsamość, zachęcając przechodniów do spoczynku i wytchnienia.
W celu zbudowania bliższej relacji Plac – Galeria Handlowa (wejścia do budynku są od str. Alei Marszałka J. Piłsudskiego) z północnej strony „Mazurskiej wstęgi” przewidziane są ”ogródki letnie”, gdzie wychodzący użytkownicy Galerii mogą przysiąść w otoczeniu wody i „zielonych wysp”.
W „Mazurską wstęgę“ wkomponowano 15 elementów wodnych - nawiązując do 15 jezior znajdujących się na terenie granic administracyjnych miasta Olsztyna. Elementy te stanowią niewielnie wgłębienia w nawierzchni, o łagodnych zboczach, z dyszami wodnymi wytryskującymi strumień wody w różnej formie i wysokości. W miesiącach zimowych woda ze zbiorników będzie spuszczana, a dysze zakręcane. „Puste” niecki w nawierzchni podkreślą i nawiążą do różnorodności i bogactwa form krajobrazu Warmii i Mazur. Oprócz elementów wodnych przeważają tu „zielone wyspy” porośnięte roślinnością, o naturalnych formach i różnej wysokości.
Lokalizacja wysp nie jest przypadkowa (świadomie odnosi się do osi widokowych oraz wytyczonych przez zabytkowe schody w części historycznej placu), jednak ich organiczna forma wpisująca się w tutejszą przestrzeń nawiązuje do brzegów menadrującej rzeki nieświadomie wyznaczającej ich kształt. W „wyspy” wkomponowano dopasowane siedziska, które nadają miejscu charakter nowoczesny i zachęcają mieszkańców do spędzenia tu wolnego czasu. Całość przestrzeni stwarza wyjątkowy, naturalny charakter sprzyjający wypoczynku i rekreacji. Stanowi uproszczony krajobraz Warmii i Mazur, bogaty w jeziora, lasy i zróżnicowaną rzeźbę terenu, który mocno kontrastuje z sąsiednią, historyczną częścią placu.
„Mazurska wstęga“ nawiązuje do dzielącej miasto rzeki Łyny oraz „białej wstęgi“ na fladze miasta Olsztyna. Podział placu na dwie części nawiązuje do krajobrazu miasta, a jego nowa forma buduje tożsamość miejsca oraz wizualnie i funkcjonalnie łączy Aleję Marszałka J. Piłsudskiego, Plac Dunikowskiego oraz Park Centralny.
Elementy małej architektury (t.j. ławki, latarnie, stojaki rowerowe, tablice informacyjne, pojemniki na śmieci)
Plac podzielono na dwie części o różnym charakterze, dlatego zastosowano tu elementy małej architektury, dobrane do konkretnego otoczenia.
Obszar „Mazurskiej wstęgi”: dla podwyższenia jakości wypoczynkowej tej części wprowadzono tu dopasowane do kształtu "zielonych wysp" oryginalne siedziska. Ocienienie blisko posadzonych, rodzimych drzew wraz z otaczającą zielenią stwarzają zaciszne miejsce do wypoczynku i rekreacji mieszkańców. Od strony północnej "Mazurskiej wstęgi", przy strefie wejściowej Galeri Handlowej ALFA, znajduje sie 15 niewielkich zbiornikow wodnych niedaleko których planowane jest rozmieszczenie stolików z parasolami "ogródków letnich". Ilość zbiorników jest taka sama, jak liczba występujących jezior w granicach administracyjnych Olsztyna. Kształt i rozmieszczenie zielonych wysp i elementów wodnych nawiązują do charakteru krajobrazu regionu i meandrujących rzek.
Część historyczną zaopatrzono w nowe ławki o prostej i wyrazistej formie, pasującej do jej charakteru. Zlokalizowano je wzdłuż skarpy wpisanej do rejestru zabytków, po wschodniej stronie placu. W celu podwyższenia świadomości mieszkańców na temat bogatej historii placu, wprowadzono tu tablice informacyjne opisujące historię tutejszych dziejów. Oprócz ławek i tablic informacyjnych, na placu zaproponowano znaczną ilość stojaków rowerowych, usytuowanych wzdłuż ruchliwego ciągu komunikacyjnego Alei Marszałka J. Piłsudskiego koło muru rozdzielającego plac z chodnikiem. Stojaki te mogą być także wykorzystane przez użytkowników Galerii Handlowej ALFA. Wprowadzone tu elementy świetlne podkreślają linię zieleni po prawej i lewej stronie pomnika oraz jak inne elementy zastosowanej tu małej achitektury, stanowią ozdobę w swojej minimalistycznej formie.
Nawierzchnia
Zarówno w części historycznej, jak i współczesnej planowana jest wymiana nawierzchni istniejącej, co podwyższy walory estetyczne placu. Nawierzchnię w części historycznej placu należy uporządkować, ewentualnie uzupełnić. Po prawej i lewej stronie wytyczonej osi środkowej placu (od pomnika w kierunku ul. Kopernika) proponuje się użyć kostkę granitową - nawiązanie do materiału budulcowego Pomnika Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej. Nawierzchnię części „Mazurskiej wstęgi” zaleca się wyłożyć dekoracyjnymi płytami betonowymi o dekoracyjnej strukturze (przykład perspektywa – plansza nr 4).
Roślinność
Większość istniejących drzew na opracowywanym terenie zostanie zachowana. Roślinność występującą na obszarze części historycznej, ramy wschodniej placu, należy uporządkować i uzupełnić, mając w założeniu wyostrzenie osi widokowej na budynek dawnej Rejencji olsztyńskiej. W południowej stronie (bezpośrednio za pomnikiem) zaleca się wprowadzenie roślinności niskiej w celu wyeksponowania Parku Centralnego jako tła pomnika.
W skład roślinności „Mazurskiej wstęgi” przewiduje się dodanie roślin rodzimych typowych dla krajobrazu Warmii i Mazur charakeryzujących się dużą odpornością na niskie temperatury i zasolenie gleby, np. Alnus incana Olsza szara, Alnus glutinosa Olsza czarna, Carpinus betulus Grab pospolity lub Fraxinus exelsior Jesion wyniosły. W celu stworzenia charakteru jeziornego na „zielonych wyspach” proponuje się gatunki wysokich traw typu Molinia caerulea Trzęślica modra, Calamagrostis acutiflora 'Karl Foerster' Trzcinnika ostrokwiatowego czy Calamagrostis arundinacea Trzcinnik leśny. Dodatkowo proponuje się ciąg zadrzewień przyulicznych wzdłuż Alei Marszałka J. Piłsudskiego oraz przedłużenie alei lipowej wyznaczającej oś widokową na pomnik oraz plac Xawerego Dunikowskiego.
Plac objęty konkursem zlokalizowany jest niedaleko centrum miasta, przy jednym z głównych ciągów komunikacyjnych Alei Marszałka J. Piłsudskiego od strony północnej i graniczy z Parkiem Centralnym od strony południowej. Przez park ten przepływa rzeka Łyna dzieląca miasto na dwie części: część zachodnią z dominującą ilością jezior i bogatszą formą terenu oraz część wschodnią miasta, uboższą w zbiorniki wodne.
Tak jak miasto Olsztyn Plac Xawerego Dunikowskiego został podzielony na dwie różne części, tradycyjną z moderną oprawą. Ogólna idea zagospodarowania obszaru bazuje na połączeniu tradycji z nowoczesnością. Plac na którym znajduje się pomnik wraz z najbliższym otoczeniem (działki: 27/2 oraz 26/2) wpisany jest do rejestru zabytków Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Zmiany tutaj ograniczają się do minimum, podwyższając przez to rangę historyczną tej części opracowywanego obszaru (zwanej poniżej częścią historyczną placu). Drugą, zachodnią część obszaru łączącą w sobie współczesność oraz nawiązanie do charakteru krajobrazu Warmii i Mazur, nazwano „Mazurską wstęgą”.
Lokalizacja, otoczenie i zabytkowa forma placu wymagają przemyślanego podejścia planistycznego w zharmonizowaniu struktury tego miejsca. Poprzez nadanie spójności placu z otaczającymi go obiektami uwypukla się rangę obszaru i strategiczne położenie w skali miasta. Do tej pory plac Xawerego Dunikowskiego pęłnił funkcję parkingu miejskiego i jednocześnie miejsca historycznego, na którym zlokalizowany jest dominujący Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej. Jednym z ważniejszych celów nowego zagospodarowania placu jest spójne połączenie ważnego ciągu komunikacyjnego – Alei Marszałka J. Piłsudskiego z Parkiem Centralnym. Dąży się również do wyznaczenia nowej tożsamości placu, podwyższenia jego znaczenia w życiu miasta oraz nadanie mu rangi miejsca wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców Olsztyna. Starano się także przywrócić placu jego dawną świetność oraz podwyższyć świadomość mieszkańców o historii i znaczeniu tego miejsca.
Koncepcja placu
Przez podział placu na część historyczną (wschodnią) oraz zachodni, pieszy ciąg komunikacyjny „Mazurską wstęgę”, stworzono spójny kontrast tradycji z nowoczesnością oraz regularności z naturalnością.
W części historycznej – dominuje pomnik dzieła Xawerego Dunikowskiego stanowiący „bramę wejściową” do Parku Centralnego. Leży on po południowej stronie placu, a jego większa powierzchnia stanowi dzisiaj parking miejski. Poprzez zagospodarowanie części historycznej, zyskuje ona nową funkcję w znaczeniu miasta, czynnie integrując się w życie mieszkańców. Przewiduje się tu organizacje imprez, koncertów i wystaw publicznych, jak również jarmarków świątecznych lub produktów regionalnych. Wprowadzone tu elementy małej architektury ograniczają się do minimum i odznaczają prostą formą. Część historyczna od strony południowo-wschodniej otoczona została „ramą zieleni”. Istniejące tutaj elementy składowe placu t.j. murki i schody (wpisane do rejestru zabytków) łączące plac z ulicą E. Plater, nie zmieniają swej lokalizacji. Również od tej ulicy wytyczono wjazd „gospodarczy” na teren placu (usytuowany po prawej stronie pomnika).
Przewidywane zmiany w części historycznej placu ograniczają się do zharmonizowania nawierzchni placu poprzez zastosowanie “posadzki“ o wysokich walorach dekoracyjnych, wprowadzenia nowych elementów małej architektury, zagospodarowania i uzupełnienia zieleni. Dzięki tym zabiegom uda się podwyższyć znaczenie estetyczne tego miejsca, a jego walory historyczne nie ulegną zmianie.
W części tej zaleca się wyrównianie granitowego stopnia wyznaczającego zachodnią granicę placu, lub jego skrócenie. Dzięki temu powierzchnia placu i „Mazurskiej wstęgi” będzie na jednakowej wysokości, łatwiej dostępna dla rowerzystów i osób niepełnosprawnych. Przebieg tej granicy, w nawiązaniu do aspektu historycznego, planuje się uwidocznić na placu za pomocą innego koloru lub formy nawierzchni.
Część zachodnia placu, nazwana „Mazurską wstęgą“, leżąca od strony Galerii Usługowo-Handlowej ALFA, ma charakter odmienny, naturalny, bardziej nowoczesny. Pełni ona ważną relację przestrzenną, wyznaczając oś łączącą Aleję Marszałka Józefa Piłsudskiego z ulicą 22 stycznia oraz stanowi wejście do Parku Centralnego. Forma i przeważający charakter tej przestrzeni (urozmaicony teren, duża ilość zieleni, nowoczesne elementy wodne, siedziska wkomponowane w formy zieleni), nadają temu miejscu nową, oryginalną tożsamość, zachęcając przechodniów do spoczynku i wytchnienia.
W celu zbudowania bliższej relacji Plac – Galeria Handlowa (wejścia do budynku są od str. Alei Marszałka J. Piłsudskiego) z północnej strony „Mazurskiej wstęgi” przewidziane są ”ogródki letnie”, gdzie wychodzący użytkownicy Galerii mogą przysiąść w otoczeniu wody i „zielonych wysp”.
W „Mazurską wstęgę“ wkomponowano 15 elementów wodnych - nawiązując do 15 jezior znajdujących się na terenie granic administracyjnych miasta Olsztyna. Elementy te stanowią niewielnie wgłębienia w nawierzchni, o łagodnych zboczach, z dyszami wodnymi wytryskującymi strumień wody w różnej formie i wysokości. W miesiącach zimowych woda ze zbiorników będzie spuszczana, a dysze zakręcane. „Puste” niecki w nawierzchni podkreślą i nawiążą do różnorodności i bogactwa form krajobrazu Warmii i Mazur. Oprócz elementów wodnych przeważają tu „zielone wyspy” porośnięte roślinnością, o naturalnych formach i różnej wysokości.
Lokalizacja wysp nie jest przypadkowa (świadomie odnosi się do osi widokowych oraz wytyczonych przez zabytkowe schody w części historycznej placu), jednak ich organiczna forma wpisująca się w tutejszą przestrzeń nawiązuje do brzegów menadrującej rzeki nieświadomie wyznaczającej ich kształt. W „wyspy” wkomponowano dopasowane siedziska, które nadają miejscu charakter nowoczesny i zachęcają mieszkańców do spędzenia tu wolnego czasu. Całość przestrzeni stwarza wyjątkowy, naturalny charakter sprzyjający wypoczynku i rekreacji. Stanowi uproszczony krajobraz Warmii i Mazur, bogaty w jeziora, lasy i zróżnicowaną rzeźbę terenu, który mocno kontrastuje z sąsiednią, historyczną częścią placu.
„Mazurska wstęga“ nawiązuje do dzielącej miasto rzeki Łyny oraz „białej wstęgi“ na fladze miasta Olsztyna. Podział placu na dwie części nawiązuje do krajobrazu miasta, a jego nowa forma buduje tożsamość miejsca oraz wizualnie i funkcjonalnie łączy Aleję Marszałka J. Piłsudskiego, Plac Dunikowskiego oraz Park Centralny.
Elementy małej architektury (t.j. ławki, latarnie, stojaki rowerowe, tablice informacyjne, pojemniki na śmieci)
Plac podzielono na dwie części o różnym charakterze, dlatego zastosowano tu elementy małej architektury, dobrane do konkretnego otoczenia.
Obszar „Mazurskiej wstęgi”: dla podwyższenia jakości wypoczynkowej tej części wprowadzono tu dopasowane do kształtu "zielonych wysp" oryginalne siedziska. Ocienienie blisko posadzonych, rodzimych drzew wraz z otaczającą zielenią stwarzają zaciszne miejsce do wypoczynku i rekreacji mieszkańców. Od strony północnej "Mazurskiej wstęgi", przy strefie wejściowej Galeri Handlowej ALFA, znajduje sie 15 niewielkich zbiornikow wodnych niedaleko których planowane jest rozmieszczenie stolików z parasolami "ogródków letnich". Ilość zbiorników jest taka sama, jak liczba występujących jezior w granicach administracyjnych Olsztyna. Kształt i rozmieszczenie zielonych wysp i elementów wodnych nawiązują do charakteru krajobrazu regionu i meandrujących rzek.
Część historyczną zaopatrzono w nowe ławki o prostej i wyrazistej formie, pasującej do jej charakteru. Zlokalizowano je wzdłuż skarpy wpisanej do rejestru zabytków, po wschodniej stronie placu. W celu podwyższenia świadomości mieszkańców na temat bogatej historii placu, wprowadzono tu tablice informacyjne opisujące historię tutejszych dziejów. Oprócz ławek i tablic informacyjnych, na placu zaproponowano znaczną ilość stojaków rowerowych, usytuowanych wzdłuż ruchliwego ciągu komunikacyjnego Alei Marszałka J. Piłsudskiego koło muru rozdzielającego plac z chodnikiem. Stojaki te mogą być także wykorzystane przez użytkowników Galerii Handlowej ALFA. Wprowadzone tu elementy świetlne podkreślają linię zieleni po prawej i lewej stronie pomnika oraz jak inne elementy zastosowanej tu małej achitektury, stanowią ozdobę w swojej minimalistycznej formie.
Nawierzchnia
Zarówno w części historycznej, jak i współczesnej planowana jest wymiana nawierzchni istniejącej, co podwyższy walory estetyczne placu. Nawierzchnię w części historycznej placu należy uporządkować, ewentualnie uzupełnić. Po prawej i lewej stronie wytyczonej osi środkowej placu (od pomnika w kierunku ul. Kopernika) proponuje się użyć kostkę granitową - nawiązanie do materiału budulcowego Pomnika Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej. Nawierzchnię części „Mazurskiej wstęgi” zaleca się wyłożyć dekoracyjnymi płytami betonowymi o dekoracyjnej strukturze (przykład perspektywa – plansza nr 4).
Roślinność
Większość istniejących drzew na opracowywanym terenie zostanie zachowana. Roślinność występującą na obszarze części historycznej, ramy wschodniej placu, należy uporządkować i uzupełnić, mając w założeniu wyostrzenie osi widokowej na budynek dawnej Rejencji olsztyńskiej. W południowej stronie (bezpośrednio za pomnikiem) zaleca się wprowadzenie roślinności niskiej w celu wyeksponowania Parku Centralnego jako tła pomnika.
W skład roślinności „Mazurskiej wstęgi” przewiduje się dodanie roślin rodzimych typowych dla krajobrazu Warmii i Mazur charakeryzujących się dużą odpornością na niskie temperatury i zasolenie gleby, np. Alnus incana Olsza szara, Alnus glutinosa Olsza czarna, Carpinus betulus Grab pospolity lub Fraxinus exelsior Jesion wyniosły. W celu stworzenia charakteru jeziornego na „zielonych wyspach” proponuje się gatunki wysokich traw typu Molinia caerulea Trzęślica modra, Calamagrostis acutiflora 'Karl Foerster' Trzcinnika ostrokwiatowego czy Calamagrostis arundinacea Trzcinnik leśny. Dodatkowo proponuje się ciąg zadrzewień przyulicznych wzdłuż Alei Marszałka J. Piłsudskiego oraz przedłużenie alei lipowej wyznaczającej oś widokową na pomnik oraz plac Xawerego Dunikowskiego.